PORADY
Czym jest finansowanie pozabankowe i kiedy powinno się z niego korzystać?
Marceli Jagieło
Dostęp do środków pieniężnych stanowi podstawowy element rozwoju każdego przedsiębiorstwa. Pozyskanie finansowania jest jednak jednym z najtrudniejszych etapów realizacji biznesplanu. Bardzo często to właśnie dostęp do kapitału decyduje o sukcesie i dalszym rozwoju każdej firmy., a możliwości i warunki uzyskania środków finansowych zależą głównie od wyniku oceny wiarygodności pożyczkobiorcy oraz ryzyka, jakie ponosi finansujący w związku udzieleniem finansowania.
Powody, dla których firmy potrzebują finansowania
Istnieje wiele sytuacji, w których przedsiębiorstwa potrzebują zewnętrznego finansowania. Najczęściej są to:
Spowolnienie przepływów pieniężnych – finansowanie bieżącej płynności jest kluczowe w przypadku opóźnień w otrzymywaniu płatności od kontrahentów.
Inwestycje i rozwój działalności – rozwój firmy wymaga nakładów, które nie zawsze można pokryć z bieżących zysków.
Refinansowanie zobowiązań – czasami korzystne jest skonsolidowanie lub refinansowanie zobowiązań w celu obniżenia wysokości miesięcznych rat i docelowo uzyskania bardziej korzystnych warunków finansowania.
Powody, dla których finansowanie bankowe staje się niedostępne
Choć banki są skłonne udzielać finansowania przedsiębiorcom, to kluczowe znaczenie ma zdolność kredytowa potencjalnych kredytobiorców. W przeciwieństwie do bardziej elastycznych instytucji pozabankowych, banki stosują surowsze kryteria oceny ryzyka i wiarygodności finansowej. Istnieje wiele powodów, dla których dostęp do produktów bankowych staje się niemożliwy lub bardzo ograniczony, między innymi:
Nieregularne lub nieakceptowalne źródła przychodów,
Zbyt krótki staż działalności,
Wysokie zaangażowanie w inne produkty bankowe i pozabankowe,
Negatywna historia kredytowa,
Zaległości publicznoprawne,
Postępowania egzekucyjne,
Długi czas oczekiwania na środki.
Jedną z najważniejszych metod służących do oceny przez banki wiarygodności podmiotu ubiegającego się o kredyt jest scoring kredytowy. Jest to metoda oceny ryzyka, w której analizuje się różne czynniki, takie jak historia kredytowa, wysokość i stabilność dochodów, a także aktualne zobowiązania finansowe. Wynik scoringu kredytowego, który otrzymuje kredytobiorca, wpływa na decyzję banku dotyczącą udzielenia pożyczki. Im wyższy scoring, tym większa szansa na uzyskanie finansowania na korzystniejszych warunkach. Z kolei niski scoring może prowadzić do odmowy finansowania lub propozycji gorszych warunków.
Banki, aby minimalizować swoje ryzyko, stosują rygorystyczne podejście do oceny klientów. Nawet niewielkie nieprawidłowości, takie jak nieregularne przychody lub krótszy staż działalności mogą stanowić podstawę do odmowy udzielenia finansowania. Dodatkowo, negatywna historia kredytowa lub wcześniejsze zaległości publicznoprawne często uniemożliwiają uzyskanie finansowania bankowego. W takich sytuacjach przedsiębiorcy, którzy nie spełniają wymagań bankowych, mogą zwrócić się ku alternatywnym rozwiązaniom, takim jak finansowanie pozabankowe, które charakteryzuje się większą elastycznością w podejściu do oceny ryzyka.
Czym jest finansowanie pozabankowe?
Finansowanie pozabankowe polega na udzielaniu pożyczek przez podmioty niebędące bankami w formie umowy pożyczki. Zwrot takiej pożyczki odbywa się najczęściej poprzez raty miesięczne, które pokrywają koszty finansowania, oraz ostatnią ratę kapitałową, tzw. balonową.
Możliwość uzyskania finansowania uzależniona jest od wyniku analizy ryzyka, którą przeprowadza pożyczkodawca. Podmioty udzielające finansowania pozabankowego częściej skłonne są ponoszenia większego ryzyka niż banki. Pożyczki pozabankowe dostępne są dla firm, którym banki odmówiły wsparcia, lecz w związku z większym ryzykiem koszt finansowania również jest wyższy.
Jakie są koszty finansowania pozabankowego?
Koszt finansowania pozabankowego zależy od kilku czynników, w tym oczekiwanej stopy zwrotu oraz ryzyka związanego z odroczeniem odzyskania zainwestowanych środków w określonym czasie. Oczekiwana stopa zwrotu wyrażana jest najczęściej jako suma stopy wolnej od ryzyka (np. z obligacji skarbowych) oraz premii za ryzyko, która zależy od indywidualnej oceny pożyczkodawcy.
Ryzyko to mierzy się poprzez analizę wiarygodności i wypłacalności pożyczkobiorcy oraz płynności przedmiotów zabezpieczeń. Im mniejsze ryzyko, tym niższy koszt finansowania. Ryzyko ogranicza się również poprzez zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń zwrotu pożyczonych środków. Kwoty udzielanej pożyczki w stosunku do wartości przedmiotu zabezpieczenia – Loan to Value (LTV) zazwyczaj nie przekraczają 50 – 60%.
Najczęstsze sposoby zabezpieczania pożyczek
W finansowaniu pozabankowym stosuje się różne formy zabezpieczeń, aby ograniczyć ryzyko dla pożyczkodawcy. Najpopularniejsze z nich to:
Hipoteka – wpis w dziale IV Księgi Wieczystej nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia - nie ingeruje w prawo własności i nie ogranicza prawa do rozporządzania nieruchomością.
Zastaw rejestrowy – wpis do rejestru zastawów rejestrowych środków trwałych takich jak: pojazdy i środki transportu, maszyny czy urządzenia. Nie ogranicza prawa do rozporządzania ruchomością oraz nie ingeruje w prawo własności.
Przeniesienie własności na zabezpieczenie – przeniesienie własności nieruchomości lub ruchomości w celu zabezpieczenia spłaty pożyczki. Do momentu zwrotu środków Pożyczkodawca staje się właścicielem przedmiotu zabezpieczenia. W ramach umowy pożyczki reguluje się sposób i możliwość korzystania przez Pożyczkobiorcę z przedmiotu zabezpieczenia.
Dla kogo jest przeznaczone finansowanie pozabankowe?
Finansowanie pozabankowe jest rozwiązaniem dla firm, które:
Potrzebują środków na krótkoterminowe cele tj. zazwyczaj do 12 miesięcy. Jest to finansowanie pomostowe, do momentu spłaty pożyczki z innych źródeł,
Mają problem z bieżącymi przepływami pieniężnymi (nie mają gotówki), ale posiadają majątek pozwalający na pokrycie zobowiązań, taki jak:
Należności krótkoterminowe i długoterminowe,
Nieruchomości,
Środki trwałe,
Zapasy,
Udziały/akcje.
Nie mają gotówki na inwestycje i rozwój działalności, ale spodziewają się przyszłych przepływów pieniężnych z działalności, wystarczających na pokrycie zaciągniętej pożyczki,
Chcą skonsolidować lub zrefinansować zobowiązania w celu uzyskania korzystniejszych warunków finansowania w przyszłości, w tym bankowego.
Zalety i wady finansowania pozabankowego
Zalety:
Akceptacja większego ryzyka finansowego i niekorzystnej historii kredytowej,
Szybka dostępność kapitału, często w 2-3 dni robocze,
Finansowanie celów, których nie finansują banki,
Finansowanie podmiotów o krótkim stażu działalności,
Elastyczny harmonogram płatności: co miesiąc płatne tylko koszty finansowania za wykorzystany kapitał, rata balonowa na koniec okresu spłaty. Możliwość dostosowania harmonogramu indywidualnie do sytuacji Pożyczkobiorcy i jego przepływów pieniężnych.
Wady:
Wyższy koszt finansowania w porównaniu do banków,
Krótszy okres finansowania,
Niższa wartość pożyczki w stosunku do wartości zabezpieczeń.
Podsumowanie
Finansowanie pozabankowe może być skutecznym rozwiązaniem w sytuacjach, gdy najtańsze źródła dostarczenia kapitału, takie jak banki, odmawiają wsparcia. Ze względu na wyższy koszt tego rodzaju finansowania, najlepiej sprawdza się ono w przypadku krótkoterminowych potrzeb finansowych, np. jako finansowanie pomostowe lub zabezpieczenie bieżącej płynności. Przed podjęciem decyzji o wyborze finansującego warto kierować się nie tylko ceną, ale również dokładnie przeanalizować warunki pożyczki, przeczytać akt notarialny ustanowienia zabezpieczeń, czy sprawdzić źródło pochodzenia środków. Pozwoli to upewnić się, że proponowane warunki i zapisy są bezpieczne i dopasowane do sytuacji finansowej naszej firmy.
